چیکو درختی است همیشه سبز با قامتی برافراشته و پهن و انشعابات کم که ارتفاع آن بین 5-20 متر است، البته درختان چیکو پیوندی کوتاه‌تر (15-5 متر) هستند. گل‌های چیکو از نوع دو جنسی زنگوله مانند کوچک (12-8 میلی متر). دارای 6 کاسبرگ (سه کاسبرگ در خارج و 3 کاسبرگ در داخل) گلبرگ‌ها به رنگ سبز کمرنگ متمایل به سفید و پرچم برجسته به تعداد 6 عدد می‌باشد.

اوج گل‌دهی درختان چیکو در کشور استرالیا در تابستان اتفاق می‌افتد. در کشور فیلیپین گل‌دهی در ابتدای فصل بارندگی و در ماه‌های آوریل تا ژوئن صورت می‌گیرد و ماه‌های گل‌دهی در مکزیک فوریه تا مارس می‌باشد. در ایران زمان گل‌دهی چیکو از اواخر اسفند شروع می‌شود که در این زمان میزان بارندگی بسیار کم است، از این نظر چیکو مزیت نسبی در مقابل انبه دارد چرا که زمان گل‌دهی درختان انبه مصادف با اوج ریزش نزولات آسمانی (15 دی‌ماه تا اوایل فروردین‌ماه) است و ثانیاً هوای بارانی و ابری بر روی گل دهی و تلقیح گل‌های چیکو تأثیری ندارد. گل‌دهی چیکو در استان هرمزگان تدریجی است (اسفند تا اواخر خردادماه) بنابراین میوه‌های به اندازه‌های مختلف روی درختان دیده می‌شود. زمان رسیدن اولین میوه‌ها تیرماه می‌باشد و تا شهریورماه روی درختان چیکو، میوه دیده می‌شود.

نام درخت چیکو ساپودیلا است و صمغ آن به نام چیکل پیش‌تر برای درست کردن سقز (آدامس) به کار می‌رفت.


گیاه‌شناسی

چیکو با نام علمی Manilkara zapota L گیاهی است از خانواده Sapotaceae این خانواده دارای جنس‌های مختلفی است که تعداد زیادی گونه با میوه خوراکی در آن‌ها وجود دارد. 45-60 روز بعد از گل انگیزی در درخت چیکو گل‌ها شروع به باز شدن می‌نمایند. طول دوره تشکیل تا رسیدن میوه چیکو حدود 168-240 روز است، در کشور هندوستان این زمان شامل 3 مرحله است. مرحله اول 112 روز است که قطر میوه افزایش می‌یابد. 28 روز بعدی را دوره انتقال می‌گویند و 63 روز آخر طول میوه افزایش می‌یابد و میوه شکل اصلی خود را پیدا می‌کند.

این گیاه با نام چیکو در فیلیپین، ساپودیلا در انگلیس، سان مانیلا در اندونزی، لاموت در تایلند، چیکلی در مکزیک، چیکو زاپوته در گواتمالا، مکزیک و ونزوئلا و نازی بری در جامائیکا شناخته می‌شود.

این درخت بومی در دوران قدیم در جنوب مکزیک و کشورهای آمریکا به منظور استخراج صمغ در تهیه آدامس و همچنین تولید میوه کشت می‌شد سپس توسط اسپانیایی‌ها به فیلیپین برده شد و در نهایت به تمام نقاط گرمسیر دنیا انتشار یافت.

این درخت هم اکنون در سطح وسیعی از نوار ساحلی هند و سریلانکا و در ایران نیز در برخی منازل و باغ‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان کشت می‌شود.

سازگاری بسیار خوب این درخت با شرایط آب و هوایی و خاک‌های جنوب کشور و عملکرد مطلوب آن موجب شد تا توسعه سطح زیر کشت این محصول در برنامه سوم توسعه مد نظر قرار گیرد و هر سال افزایش یابد.

میوه چیکو به شکل گرد تا بیضی به قطر 10 تا 15 سانتیمتر و طول 12 سانتیمتر و وزن نرمال میوه‌ها بین 100 تا 400 گرم است که البته در برخی از ارقام به یک کیلوگرم نیز می‌رسد.

میوه این درخت دارای پوست نازک و صاف به رنگ قهوه‌ای روشن، گوشت میوه نارس به رنگ زرد تا قهوه‌ای روشن با شیرابه فراوان و سفت می‌باشد اما میوه رسیده فاقد شیرابه است و گوشت آن به رنگ قرمز، خیلی شیرین و آبدار است و طعم اسیدی کمی دارد.

هسته آن به رنگ سیاه براق، دوکی شکل و نزدیک به دو سانتیمتر طول دارد.

هر درخت چیکو نزدیک به هزار و 500 تا دو هزار و 500 عدد میوه تولید می‌کند و عملکرد محصول در هر هکتار بین 10 تا 12 تن است.

درخت چیکو با وجود رشد بسیار کند که تا زمان ثمردهی و بلوغ پنج سال به طول می‌انجامد اما تا 80 سالگی همچنان محصول می‌دهد و درآمدزا است. درخت چیکو در برابر بادهای شدید مقاوم است و سرمای زیر صفر درجه را نیز به راحتی تحمل می‌کند.

میوه چیکو را باید با دقت زیاد برداشت نمود چرا که به راحتی در اثر فشار، ضربه و خراشیدن، آسیب می‌بیند. بعد از برداشت میوه، دم آن باید کنده شود و اجازه داده شود که لاتکس آن خارج و سپس شسته شود. میوه‌های بالغ چیکو در حرارت 25 درجه سانتی‌گراد در مدت 3-7 روز می‌رسند. این‌گونه میوه‌ها در حرارت 15 درجه سانتی‌گراد و به مدت 14 روز قابل انبارداری هستند .


مشکلات ریوی را تسکین می دهد

از میوه و گل چیکو برای رفع مشکلات ریوی مانند سرفه، سرماخوردگی، گرفتگی و غیره استفاده می شود.


اثرات پیری را کاهش می دهد

مصرف چیکو در یک رژیم غذایی سالم به میزان قابل توجهی در کاهش اثرات پیری، چه از نظر ظاهری و چه از نظر داخلی نقش دارد. چنانچه بارها در بخش سلامت نمناک گفته ایم ویتامین A و سایر آنتی اکسیدان ها رادیکال های آزاد مضر را از بین می برند. مقدار بالای آهن به جلوگیری از کاهش میزان هموگلوبین خون کمک می کند. چیکو همچنین به سالم نگه داشتن پوست روشن و بدون چروک ماندن آن کمک می کند.


خوب برای استخوان ها

می دانید که این میوه خوشمزه سرشار از کلسیم، فسفر و آهن است و بنابراین استخوانهای شما را قوی نگه می دارد. اگر به طور مرتب چیکو خورده اید، ممکن است بعداً در زندگی به قرص های مکمل احتیاج نداشته باشید. چیکو منبع خوبی از مواد معدنی مانند آهن، فولات، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، روی، مس، فسفر، سلنیوم و غیره است که برای تسهیل عملکردهای مختلف بدن از جمله رشد مناسب استخوان بسیار ضروری است.


فشار خون را کنترل می کند

منیزیم موجود در چیکو باعث می شود رگ های خونی در حالت خوب و خون در حال گردش باشد. پتاسیم فشار خون و گردش خون را تنظیم می کند. همچنین درمان کم خونی با آن بسیار خوب است، زیرا این میوه همچنین از نظر آهن غنی است.


منبع انرژی

چیکو میوه ای با کالری بالا است که بیشتر از قندهای فروکتوز و هضم ساکارز به راحتی قابل هضم است و مانند موز و سیب زمینی شیرین است. از این رو ورزشکاران می توانند به سرعت انرژی را دوباره به دست آورند و در حین فعالیت هایی مانند ورزش سبک یا ورزش های فعال بسیار مفید هستند.


به هضم غذا کمک می کند

مقادیر زیاد فیبرهای غذایی در چیکو به عنوان یک روش عالی برای بهبود حرکت روده، جلوگیری از یبوست و پاکسازی دستگاه گوارش است.


ایمنی را بهبود می بخشد

مقدار قابل توجهی ویتامین C موجود در میوه با سایر آنتی اکسیدان های موجود در آن به بهبود ایمنی شما در برابر بیماری های مختلف ایجاد شده ناشی از میکروب کمک می کند.


مشکلات ریوی را تسکین می دهد

از میوه و گل چیکو برای رفع مشکلات ریوی مانند سرفه، سرماخوردگی، گرفتگی و غیره استفاده می شود.


اثرات پیری را کاهش می دهد

مصرف چیکو در یک رژیم غذایی سالم به میزان قابل توجهی در کاهش اثرات پیری، چه از نظر ظاهری و چه از نظر داخلی نقش دارد. چنانچه بارها در بخش سلامت نمناک گفته ایم ویتامین A و سایر آنتی اکسیدان ها رادیکال های آزاد مضر را از بین می برند. مقدار بالای آهن به جلوگیری از کاهش میزان هموگلوبین خون کمک می کند. چیکو همچنین به سالم نگه داشتن پوست روشن و بدون چروک ماندن آن کمک می کند.


خوب برای استخوان ها

می دانید که این میوه خوشمزه سرشار از کلسیم، فسفر و آهن است و بنابراین استخوانهای شما را قوی نگه می دارد. اگر به طور مرتب چیکو خورده اید، ممکن است بعداً در زندگی به قرص های مکمل احتیاج نداشته باشید. چیکو منبع خوبی از مواد معدنی مانند آهن، فولات، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، روی، مس، فسفر، سلنیوم و غیره است که برای تسهیل عملکردهای مختلف بدن از جمله رشد مناسب استخوان بسیار ضروری است.


فشار خون را کنترل می کند

منیزیم موجود در چیکو باعث می شود رگ های خونی در حالت خوب و خون در حال گردش باشد. پتاسیم فشار خون و گردش خون را تنظیم می کند. همچنین درمان کم خونی با آن بسیار خوب است، زیرا این میوه همچنین از نظر آهن غنی است.


از بیماری های گوارشی جلوگیری می کند

این میوه سرشار از یک ترکیب پلی فنلی به نام تانن است. تانن یک ترکیب ضد التهابی است که به کاهش علائم تحریک در مناطق مختلف دستگاه گوارش، سوزش قلب و سوزش معده کمک می کند.


بینایی را بهبود می بخشد

چیکو حاوی مقدار زیادی ویتامین A است که به شکل گیری سلولهای حسی بینایی کمک می کند و بینایی را بهبود می بخشد.


به مانند طب سنتی عمل می کند

تانن ها حاوی خاصیت ضد باکتریایی و ضد انگلی نیز هستند، از این رو می توانند خونریزی و عفونت را بر روی زخم متوقف کرده و به عنوان درمانی برای اسهال، اسهال خونی و بواسیر عمل کنند.


از بروز سرطان جلوگیری می کند

میوه هایی مانند چیکو که سرشار از ویتامین A هستند از بدن در برابر سرطان های ریه و حفره دهان محافظت می کنند. همچنین خاصیت ملین آن به دلیل داشتن فیبر در رژیم غذایی زیاد، دستگاه گوارش را پاکسازی می کند و به محافظت دیواره روده بزرگ در برابر سرطان خطرناک ناشی از سموم کمک می کند.2


نحوه خوردن میوه چیکو

میوه درخت چیکو شامل توت های بزرگ و قهوه ای است که حاوی 2 تا 5 دانه براق و سیاه است. گوشت، قهوه ای مایل به زرد، صاف و بادام در بافت با طعم فوق العاده شیرین است. پوست خشن و چرمی است. میوه که بیش از حد رسیده است، مزه و تخمیر شده است.

این میوه به طور معمول خام خورده می شود، با پوست دست نخورده. این میوه می تواند به صورت milkshakes، smoothies، و بستنی. و غیره مورد استفاده قرار گیرد در برخی از کشورها، آن را خرد کرده و می جوشانند برای ساخت یک شربت مصرف می کنند.3


پی نوشت:
1.www.article.tebyan.net
2.www.namnak.com
3.www.saat24.news